در مورد آپنه خواب چه می دانید؟ علائم و درمان آنرا بشناسید.
اختلال آپنه خواب چیست؟
وقفه تنفسی در خواب یا آپنه خواب (Sleep Apnea) یکی از انواع اختلالات خواباست که باعث توقف یا کاهش تنفس برای مدتی کوتاه، اما با دفعات زیاد، در طول خواب می‌شود.
هر توقف می‌تواند چندین ثانیه یا دقیقه طول بکشد و معمولا ده‌ها یا حتی صدها بار توقف در یک شب ممکن است اتفاق بیفتد. به هر کدام از این دوره‌ها یک «آپنه» گفته می‌شود. بیشتر این دوره‌ها با صدای خرخر بلند همراه است که در بعضی موارد با صدا و احساس خفگی همراه شده، که در آن فرد مبتلا ناگهان با حالت خفگی از خواب بیدار می‌شود.
با وجودی که در بسیاری از آپنه‌ها، فرد مبتلا متوجه تنگی یا توقف نفس خود در طول شب نمی‌شود، این دوره‌ها معمولا باعث کاهش قابل توجه کیفیت خواب فرد می‌شود. بنابراین با وجود خواب طولانی، فرد مبتلا ممکن است در طول روز احساس خستگی بیش از حد کند. این می‌تواند منجر به حوادث غیرقابل جبران در طول روز مانند تصادفات رانندگی شود. تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به آپنه خواب درمان نشده، تا هفت برابر بیشتر از افراد عادی در معرض تصادفات وسایل نقلیه موتوری هستند. همچنین این مسئله می‌تواند در دراز مدت به نتایج جدی مانند سکته، حمله قلبی، دیابت نوع دوم، فشار خون بالا، چاقی، ضعف حافظه و افسردگی منجر شود.
بر اساس آخرین آمار، آپنه خواب حدود 6 درصد بزرگسالان و 2 درصد کودکان را تحت تاثیر قرار داده است.
نکته قابل توجه شانس دو برابری بروز آپنه خواب در میان آقایان نسبت به بانوان است. همچنین شایان ذکر است که افراد در سنین بالاتر از 60 سالگی برای بروز این اختلال مستعدتر هستند.
انواع اصلی آپنه خواب
-
آپنه خواب انسدادی
این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که عضلات پشت گلو شل و به اصطلاح ریلکس باشند. این ماهیچه‌ها از قشر نرم، زبان کوچک، لوزه‌ها، دیواره‌های جانبی گلو و زبان پشتیبانی می‌کند. هنگامی که ماهیچه‌ها آرام می‌شوند، راه‌های تنفسی را از بین می‌برند و یا می‌بندند، در حالی که فرد نفس می‌کشد. بنابراین فرد نمی‌تواند هوا را به اندازه کافی دریافت کند، که این موضوع می‌تواند میزان اکسیژن را در خون کاهش دهد. مغز این کاهش اکسیژن را گزارش کرده و باعث بیداری در طول شب، هر چند کوتاه می‌شود.
-
آپنه خواب مرکزی
این نوع از آپنه خواب که کم اتفاق می‌افتد، هنگامی رخ می‌دهد که مغز قادر به ارسال سیگنال به عضلات تنفسی نباشد. این به این معنی است که فرد تا مدت کوتاهی تلاشی برای نفس کشیدن نکند. در این حالت شخص مبتلا ممکن است با تنگی نفس بیدار شود، به دشواری بخوابد یا دچار بی‌خوابی شود.
-
سندروم آپنه خواب ترکیبی
زمانی رخ می‌دهد که کسی هر دو آپنه انسدادی خواب و آپنه مرکزی خواب را با هم داشته باشد.
علائم آپنه خواب
با توجه به اختلال در حالت شناختی روزانه فرد، اثرات رفتاری ثانویه ممکن است وجود داشته باشد. این اثرات می‌توانند طیف گسترده‌ای را مانند تغییر خلق و خوی، خشونت، افسردگی و همچنین کاهش توجه و انرژی را شامل شوند.
معمولا علایم آپنه‌های خواب انسدادی و مرکزی مشابه یکدیگر هستند، بنابراین گاهی اوقات تشخیص نوع بیماری مشکل است.
در مجموع می‌توان متداول‌ترین علایم و نشانه‌های آپنه انسدادی، مرکزی و ترکیبی را به شرح زیر نام برد:
- خواب آلودگی و خستگی در روز
- خشکی دهان و گلو در هنگام بیدار شدن از خواب
- سردرد صبح‌گاهی
- ایراد در تمرکز، فراموشی، افسردگی، تحریک پذیری
- عرق شبانه
- بی‌قراری و ناآرامی در هنگام خواب
- مشکلات جنسی
- کشیدن خرناس
- بیدار شدن ناگهانی و داشتن احساسی مانند خفگی
- مشکل بیدار شدن در صبح
همچنین علائم در کودکان ممکن است واضح نباشد، مانند:
- شب ادراری
- احساس خفگی و سرازیر شدن آب از دهان
- عرق زیاد در شب
- اختلال در یادگیری و رفتار
- مشکلات در مدرسه
- ضعف یا خواب آلودگی
- خرناس کشیدن
- دندان قروچه کردن
- بی‌قراری در رخت‌خواب
- وقفه یا عدم تنفس
درمان آپنه خواب چگونه است؟
در موارد خفیف‌تر آپنه خواب، پزشک فقط تغییر سبک زندگی مانند از دست دادن وزن اضافی، ورزش، اجتناب از الکل و داروهای خاص مانند آرام‌بخش و قرص‌های خواب‌آور، خوابیدن به پهلو به جای پشت یا رو به شکم و ترک سیگار را توصیه می‌کند.
اگر این اقدامات علایم را بهبود ندهد و آپنه فرد مبتلا متوسط تا شدید باشد، تعدادی از درمان‌های دیگر در دسترس است. از موارد دیگر درمان می‌توان به عمل جراحی، برداشتن بافت، انقباض بافت، کاشت ایمپلنت، تحریک عصب، ایجاد یک گذرگاه هوایی جدید (تراکیوستومی) و غیره به تشخیص پزشک اشاره کرد.