ضربه مغزی چه نشانه هایی دارد؟ آنها را بررسی کنید
به آسیب شدید مغزی که روی عملکرد مغز تاثیر می گذارد، ضربه ی مغزی می گویند. معمولا این تاثیر موقتی است اما شامل سردرد و بروز مشکل در تمرکز، حافظه، تعادل و هماهنگی می شود.
این وضعیت معمولا در اثر ورود ضربه به سر اتفاق می افتد. تکان دادن شدید سر و نیم تنه ی بالا هم باعث ضربه مغزی می شود.
در بعضی از موارد، ضربه ی مغزی باعث از دست رفتن هوشیاری می شود اما همیشه این طور نیست.
افتادن شایع ترین علت بروز ضربه ی مغزی است. اگر ورزش هایی نظیر فوتبال انجام می دهید هم امکان بروز ضربه ی مغزی وجود دارد. معمولا اکثر افراد بعد از ضربه ی مغزی کاملا بهبود پیدا می کنند.
علائم ضربه مغزی
ممکن است علامت و نشانه های ضربه ی مغزی مخفی باشد و فورا مشخص نشود. علائم می تواند تا چند روز، هفته یا حتی بیشتر طول بکشد.
سردرد، از دست دادن حافظه (فراموشی) و گیجی از جمله علائم شایع بعد از بروز ضربه ی مغزی است. فراموشی معمولا شامل از یاد بردن حادثه ای که باعث بروز آسیب شده می شود.
از جمله علائم فیزیکی ضربه ی مغزی می توان موارد زیر را نام برد:
- سردرد
- زنگ زدن گوش
- تهوع
- استفراغ
- خستگی یا خواب آلودگی
- تار شدن دید
علائم دیگر ضربه ی مغزی عبارت است از:
- گیجی یا نشناختن محیط
- فراموشی حادثه
- سرگیجه
طرف مقابل علائم زیر را در کسی که دچار ضربه ی مغزی شده مشاهده می کند:
- از دست دادن هوشیاری به صورت موقتی (البته این حالت همیشه اتفاق نمی افتد)
- لکنت
- دیر واکنش نشان دادن به سوال
- منگی
- فراموشی، مثلا مدام سوال تکراری می پرسد
ممکن است بعضی علائم را فورا تجربه کنید و بعضی علائم دیگر چند روز بعد از آسیب رخ دهد، مانند:
- مشکل تمرکز و حافظه
- کج خلقی و دیگر تغییرات روحی
- حساس شدن به نور و صدا
- اختلال در خواب
- مشکلات روان شناختی و افسردگی
- اختلال در چشایی و بویایی
علائم ضربه مغزی در کودکان
ورود آسیب به سر کودکان کم سن بسیار شایع است اما تشخیص ضربه ی مغزی در نوزادان و کودکان نوپا دشوار است چون نمی توانند وضعیت خود را توضیح دهند. علائم زیر می تواند نشانه ی ضربه ی مغزی در کودک باشد:
- منگی
- بی حالی و خستگی سریع
- کج خلقی و بداخلاقی
- از دست دادن تعادل و تلوتلو خوردن
- گریه ی زیاد
- تغییر در الگوی خواب یا غذا خوردن
- بی میلی به اسباب بازی های مورد علاقه
- تهوع
- رعشه
اگر به سر فرد بزرگسال یا کودک آسیب وارد شده و علائم زیر را دارد، کمک پزشکی دریافت کنید:
- استفراغ یا تهوع مکرر
- از دست دادن هوشیاری به مدت بیشتر از 30 ثانیه
- سردردی که به مرور زمان تشدید می شود
- خارج شدن خون یا مایع از بینی یا گوش
- اختلال در چشم یا بینایی مانند گشاد شدن مردمک ها یا نامساوی بودن مردمک ها
- شنیدن صدای زنگ در گوش که از بین نمی رود
- ضعیف شدن دست یا پاها
- رنگ پریدگی بیشتر از یک ساعت
- تغییر در رفتار
- گیجی یا تشخیص ندادن جهت، مثلا دیگران یا مکان را نمی شناسد
- لکنت یا تغییرات گفتاری دیگر
- اختلال بارز عملکرد ذهن یا هماهنگی فیزیکی
- تغییر در هماهنگی فیزیکی مثل تلوتلو خوردن
- رعشه یا لرز
- سرگیجه ی مداوم یا متناوب
- علائمی که به مرور زمان بدتر می شود
- برآمدگی یا کبودی روی قسمت هایی به غیر از پیشانی کودکان، به خصوص در نوزادان زیر 12 ماه
ضربه مغزی در ورزشکاران
هنگامی که علائم و نشانه های ضربه ی مغزی دارید، هرگز سر بازی برنگردید.
متخصصان توصیه می کنند ورزشکاری که به ضربه ی مغزی مشکوک است، درگیر فعالیتی که خطر بروز دومین ضربه ی مغزی را بالا می برد نشوند.
کودکان و نوجوانان باید توسط متخصصی که در زمینه ی معاینه و کنترل ضربه ی مغزی در کودکان آموزش دیده معاینه شوند.
متخصصان همچنین توصیه می کنند ورزشکاران کودک، نوجوان و بزرگسالِ مبتلا به ضربه ی مغزی همان روز بروز آسیب دوباره وارد زمین بازی نشوند.
علل بروز ضربه مغزی
مغز مانند ژلاتین است که توسط مایع مغزی نخاعی داخل جمجمه از ضربات در امان می ماند.
ورود ضربه ی شدید به سر و گردن یا نیم تنه ی بالا باعث می شود مغز به شدت در دیواره ی جمجمه جلو و عقب شود.
تکان خوردن ناگهانی یا کاهش سرعت سر، که در اثر حادثه ای نظیر تصادف یا تکان دادن شدید رخ می دهد، هم باعث بروز آسیب مغزی می شود.
این آسیب ها، معمولا به مدت کوتاه، روی عملکرد مغز تاثیر می گذارد و منجر به علائم ضربه ی مغزی می شود.
ممکن است این نوع آسیب مغزی منجر به خونریزی داخل یا اطراف مغز شود و علائمی نظیر خواب آلودگی و گیجی طولانی به دنبال داشته باشد. ممکن است این علائم فورا ظاهر شود یا دیرتر اتفاق بیفتد.
خونریزی مغز می تواند مرگبار باشد. به همین دلیل فردی که دچار آسیب مغزی شده باید طی ساعات بعد از آسیب تحت نظارت قرار بگیرد و درصورت شدید شدن علائم مراقبت پزشکی دریافت کند.
عوامل خطرناک
در ادامه به فعالیت ها و عواملی که خطر ضربه ی مغزی را بالا می برد اشاره می کنیم:
- افتادن، به خصوص در کودکان کم سن و افراد مسن
- شرکت در ورزش های خطرناک مانند فوتبال آمریکایی، هاکی، فوتبال، راگبی، بوکس یا دیگر ورزش های تصادمی
- شرکت در ورزش های خطرناک بدون نظارت و استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب
- تصادف با موتور
- تصادف عابرپیاده یا دوچرخه
- سربازانی که در جنگ حضور دارند
- قربانی خشونت فیزیکی واقع شدن
- داشتن سابقه ی ضربه ی مغزی